Dwutlenek tytanu ma szerokie zastosowanie jako dodatek do żywności, suplementów diety i leków. Do roku 2022, tlenek tytanu był uznawany jako bezpieczny dodatek do żywności. Jednakże ze względu na podejrzenia, że może być on genotoksyczny, Unia Europejska od drugiej połowy 2022 roku zakazała stosowanie dwutlenku tytanu jako dodatku do żywności.
Spis treści:
Dwutlenek tytanu jest to nieorganiczny związek o wzorze TiO2. Można go znaleźć pod różną nazwą: jako dwutlenek tytanu, tlenek tytanu (IV), biel tytanowa, E171 (w żywności). W normalnych warunkach występuje jako bezwonne ciało stałe, charakteryzuje się wysoką stabilnością. Rozpuszczalność w wodzie wynosi mniej niż 1 mg/ml, przez co można uznać, że jest on praktycznie nierozpuszczalny w wodzie. Jego współczynnik załamania świtała jest równy 2,4, przez co występuje on jako biały proszek. Jego temperatura wrzenia mieści się w granicach 2500 – 3000 °C, a temperatura topnienia wynosi 1855 °C.
Dwutlenek tytanu ze względu na swoje unikalne właściwości fizyczne i chemiczne, takie jak dobra stabilność termiczna, chemiczna i odporność na degradację UV, stosowany jest w wielu obszarach. Najczęściej wykorzystuje się go jako pigment w celu nadania produktowi białego zabarwienia. Stosuje się go między innymi w następujących wyrobach: w farbach, powłokach, tworzywach sztucznych, żywności, lekach i suplementach diety. Stosowany jest również jako środek chroniący przed promieniowaniem UV. W żywności, tlenek tytanu można znaleźć pod nazwą E171, gdzie zarówno w pożywieniu jaki i w produkowanych suplementach pełni rolę wypełniacza, bądź używany jest w celu nadania produktowi atrakcyjnego koloru. Szacuje się, że średnie spożycie tlenku tytanu w Niemczech wynosi tylko 0,5 – 1,0 mg TiO2/kg masy.
Od ponad 100 lat, tlenek tytanu był szeroko stosowany jako dodatek do żywności i farmaceutyków. Unia Europejska, w tym Polska, dopuszczała stosowanie tlenku tytanu jako dodatku do żywności, co było uzasadnione niewystarczającą ilością badań dotyczącą szkodliwością tlenku tytanu. Jednakże w dniu 18 stycznia 2022 r. Unia Europejska opublikowała rozporządzenie 2022/63 zmieniające załącznik II i III w odniesieniu do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (We) nr 1333/2008 dotyczącą dodatku do żywności dwutlenku tytanu (E 171). Zgodnie z nią żywność, w tym suplementy diety, wyprodukowane po 7 sierpnia 2022 r., nie mogą zawierać dodatku tlenku tytanu. Wyjątkiem są produkty, będące wyprodukowane przed dniem 7 lutego 2022 r. mogą one pozostać na rynku aż do zakończenia swojej daty ważności, przy czy przewiduje się 6 miesięczny okres przejściowy.
Spory dotyczące bezpieczeństwa dwutlenku tytanu trwają od kilku lat. Spowodowane jest to tym, że nie ma jednoznacznych dowodów na to, że jest on toksyczny dla ludzi. Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) zaklasyfikowała tlenek tytanu do grupy 2B. Związki znajdujące się w tej grupie są uznawane za potencjalnie rakotwórcze. IARC swoją decyzję argumentowała tym, że niektóre badania na zwierzętach pokazały, że podawanie dotchawiczne cząsteczek tlenku tytanu zwiększało częstotliwość występowania guzów w stosunku do próby kontrolnej. Ponadto Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności uznał, że ze względu na przypuszczenia neurotoksyczności tlenku tytanu, substancji tej nie należy uznawać za bezpieczną.
Istnieje dużo sprzecznych badań. Wyniki niektórych badań in vivo oraz in vitro pokazały, że cząsteczki dwutlenku tytanu są zdolne do przenikania przez barierę jelitową, lecz nie wywołują żadnych niepożądanych efektów. Z drugiej strony istnieją badania pokazujące, że TiO2 może powodować stany zapalne oraz inicjować karciogenezę jelita grubego, a także może on absorbować przez komórki jelita i prowadzić do stresu oksydacyjnego. Spory dotyczą również akumulacji tego związku. Wyniki części badań wykazały zdolność tlenku tytanu do magazynowania w komórkach jelita, w wątrobie, nerkach oraz śledzionie. Niektóre zaś eksperymenty zaprzeczają temu i pokazują, że dwutlenek tytanu jest eliminowany z organizmu wraz z kałem. Należy mieć jednak na uwadze fakt, że w przeprowadzanych badaniach in vivo, ilość spożywanego dwutlenku tytanu przez zwierzęta jest znacznie wyższa niż ilość, która jest spożywana przez człowieka na co dzień.
Na temat bezpieczności stosowania dwutlenku tytanu zostało przeprowadzone dużo badań, których wyniki są sprzeczne. Istnieją badania, które wykazały zależność pomiędzy zwiększoną częstotliwością wdychania pyłku a rozwojem raka płuc, jednakże nie ma badań, które jednoznacznie wskazywałby na toksyczne działanie dwutlenku tytanu na człowieka. Na uwadze należy mieć fakt, że do tej pory nie zostały przeprowadzone długoterminowe badania na ludziach. Ponadto ilość tlenku tytanu podawana zwierzętom podczas eksperymentów była znacznie większa niż przeciętny człowiek spożywa podczas dnia. Przez brak jednoznacznych dowodów o nieszkodliwości dwutlenku węgla, a wręcz przeciwnie, o jego podejrzenia o szkodliwości, Unia Europejska od 8 sierpnia 2022 r. zakazuje stosowanie go jako dodatku do żywności.
Sprawdź także nasz ostatni wpis dotyczący bezpieczeństwa suplementów diety: https://tantus.pl/bezpieczenstwo-suplementow-diety/.
Literatura:
